Archeoloog Johan van Gent: ‘Samen vertellen we over iets ouds op een verfrissende manier.’
Gescheven door:
Anna Lillioja
Als archeoloog is Johan van Gent vier dagen in de week bezig met opgravingen en onderzoek. De vijfde dag werkt hij aan publieksprojecten. Binnen het project TerpEnLand creëerde hij samen met Hofmeijer Dekker al vier tentoonstellingen langs de Friese Waddenkust.
Een archeoloog en een ontwerpersbureau: hoe ontstond deze samenwerking?
‘Ik ben adviseur voor de verschillende archeologische steunpunten in Friesland. Waaronder TerpEnLand, een samenwerkingsverband van 4 archeologische steunpunten langs de Friese Waddenkust. Een tijd geleden kwam Babke ons een workshop geven over hoe je objecten op een aansprekende manier kunt tentoonstellen. Wij, archeologen, zijn vaak zo enthousiast dat we álles wat we vinden in een vitrine willen stoppen. Babke leerde mij dat het beter is om strakke keuzes te maken, en om de objecten op zo’n manier te groeperen dat er een verhaal ontstaat.
Toen we voor TerpEnLand meerdere bezoekerscentra van een nieuwe expositie moesten gaan voorzien, was het voor mij een logische keuze om samen te gaan werken met Hofmeijer Dekker.’
Hoe gaan jullie te werk?
‘We beginnen bij de vraag: welk verhaal gaan we vertellen? In het geval van TerpEnLand gaat dat over hyperlokale verhalen, die zich in een straal van 5 kilometer rondom de terp hebben afgespeeld. Wanneer we daarover uit zijn, mag ik naar het Noordelijk Archeologisch Depot in Nuis. Daar ben ik als een kind in een snoepwinkel. Alle vondsten van opgravingen worden daar bewaard, om bijvoorbeeld te worden bestudeerd door onderzoekers of in bruikleen te worden genomen voor een expositie.
In Nuis bekijk ik alle objecten die te maken hebben met ons onderwerp, terwijl Babke ondertussen al bezig gaat met het verhaal ruimtelijk indelen in thema’s die we door de tentoonstelling heen kunnen plaatsen. Tussendoor kaatsen we ideeën heen en weer. Daar zijn we heel direct in; niks is te gek. En dat is heel belangrijk, want soms blijkt een waanzinnig idee juist heel passend.
De uiteindelijke keuze voor objecten maken we samen. Dat hangt ook af van praktische zaken, zoals de staat van de objecten: zijn die bijvoorbeeld te fragiel? Dan besluiten we er soms een reconstructie van te maken. Hierin zoeken we naar een mooie mix. Die afwisseling in texturen en presentatievormen maakt een expositie ook juist spannend.
In Wijnaldum zijn opvallend veel gouden voorwerpen aangetroffen. Maar de locatie die we daar hebben is heel klein. Het is een sleuteladres: mensen kunnen zelf een sleutel ophalen en naar binnen gaan. Om daar veel kostbaars neer te leggen, was te riskant. Daar komt de creativiteit van Hofmeijer Dekker en hun team om de hoek kijken. Samen hebben we toen besloten om mooie foto’s te gebruiken van de gouden objecten, op een chique, contrasterende zwarte achtergrond. We lieten ze op hoge resolutie printen en presenteerden ze op statieven in een vitrine. Het eerste wat je ziet wanneer je de ruimte binnenloopt is de beroemde mantelspeld van Wijnaldum op een gigantisch bord: blinkend goud en room almandijn. Zo creëerden we toch een gevoel van rijkdom.’
Samen richtten jullie al vier exposities in: bij Terp Hegebeintum, Wijnaldum, Firdgum en Oudebildtzijl. Van welke verhalen en objecten die daar tentoongesteld zijn, gaat jouw archeologenhart sneller kloppen? En hoe heb je er samen met Babke voor gezorgd dat deze bijzondere objecten een groot publiek aanspreken?
‘Al die gouden objecten in Wijnaldum intrigeren mij. Ook omdat dat nog een onopgelost verhaal is. Niemand weet met zekerheid te zeggen waarom al die rijkdom daar is aangetroffen, maar het is wel duidelijk dat daar iets bijzonders aan de hand is. In de expositie hebben we ook een ‘eindconclusie vitrine’ ingericht, waarin we al het onderzoek van de afgelopen jaren samenvatten en concluderen: waarschijnlijk heeft hier wel ooit een soort koning gewoond.
In Hegebeintum is het meest bijzondere object de boorkern van 12 meter. Op zichzelf is die niet heel bijzonder om te zien. Maar de manier waarop we hem in de ruimte hebben geplaatst, maakt veel indruk. Hij beslaat nu de hele achterwand. Je kunt er langs lopen en met elke meter die je loopt, ga je dieper de tijd in tot je op 12 meter en 12.000 jaar geleden zit. Daaromheen vertellen we het verhaal van deze hoogste terp van Europa, met objecten die je kunt aanraken, reconstructies van oude voorwerpen en een tijdbalk.
De hele expositie in Hegebeintum is daarnaast ontzettend licht en fijn ingericht. Het gaat op in het mooie Waddenlandschap. Heel anders dan het stoffige idee, dat je soms hebt bij archeologische vondsten. Zelfs na vijf jaar loop ik daar nog trots naar binnen!’
Jij + Wij = een goede
samenwerking
Jij hebt het verhaal, wij vinden de vorm. Samen maken we iets dat we niet alleen hadden kunnen doen. Neem contact op om te horen over de mogelijkheden.
